BF i FF – CO TO JEST?
Tytuł tego artykułu powinien właściwie brzmieć: BF i FF – zmora użytkowników lustrzanek, ponieważ tak naprawdę problem powstaje na styku obiektyw – korpus i dotyczy współpracy obu elementów. O tym, że BF/FF może być dużym problemem przekonał się już niejeden użytkownik lustrzanek zwłaszcza wtedy, gdy posiada kilka obiektywów. Ale zacznijmy od początku.
BF – to back focus, czyli w dosłownym tłumaczeniu cofnięte ostrzenie, zaś FF – to front focus, czyli przednie ostrzenie. Mówiąc bardziej po polsku, BF to ostrzenie za punktem ustawienia ostrości, zaś FF – przed tym punktem. Oznacza to, że przy BF ostre będą obiekty położone nieco za punktem na którym ustawiamy ostrość, zaś przy FF – obiekty położone przed tym punktem. Problem jest szczególnie dokuczliwy przy robieniu zdjęć obiektywami o długiej ogniskowej (tele), oraz przy dużych otworach przesłony, ponieważ wtedy - jak pamiętamy - głębia ostrości jest najmniejsza i ewentualne błędy ustawienia ostrości są bardzo wyraźnie widoczne.
Występowanie BF lub FF można wsępnie sprawdzić w prosty sposób nawet w warunkach domowych fotografując pod kątem 45o tablicę testową (
pobierz tablicę testową BF/FF nr 1 ), lub nawet fragment gazety. W celu uzyskania dokładniejszych wyników proponujemy nieco zmodyfikowaną tablicę testową:
Pobierz tablicę testową BF/FF nr 2.
Przy prawidłowym ostrzeniu zdjęcie tablicy będzie wyglądało jak poniżej:
W tym przypadku mamy do czynienia z BF:
A teraz przypadek FF:
Aby sprawdzić współpracę obiektywu z korpusem należy zrobić serię zdjęć przy maksymalnie otwartej przesłonie dla kilku długości ogniskowej, obserwując szczególnie uważnie zdjęcia robione tzw. długim końcem obiektywu, czyli przy największej ogniskowej, gdzie - jak pamiętamy - głębia ostrości (GO) jest najmniejsza.
Rozkład GO w stosunku do punktu ostrzenia jest różny, dlatego można przyjąć, że obiektyw współpracuje z korpusem poprawnie jeżeli punkt ustawiania ostrości mieści się zawsze w obrębie głębi ostrości.
Aby przeciąć wszelkie dyskusje na temat ewentualnych blędów takiego pomiaru proponujemy dla sceptyków alternatywną wersję sprawdzania celności AF przy pomocy trzech kart, proszków do prania, lub innych kolorowych, płaskich opakowań z dużą ilością szczegółów, ustawionych prostopadle do osi obiektywu jak na zdjęciu poniżej. Ostrzymy na element środkowy i on oczywiście musi mieć najlepszą ostrość.
Jeżeli testy wypadną pomyślnie miałeś sporo szczęścia. Niestety zdarza się czasem, że dysponując kilkoma obiektywami, któryś z nich wykazuje większe lub mniejsze odchyłki w ostrzeniu. O powstawaniu tego zjawiska nieco szerzej w następnym punkcie.
Jak powstaje BF/FF?
Aby wyjaśnić mechanizm powstawania BF/FF musimy przypomnieć zasadę działania lustrzanki, o czym pisałem między innymi w artykule
Kompakt, czy lustrzanka ... .
W fazie podglądu wiązka światła przechodząca przez obiektyw zostaje odbita przez lustro główne do góry, a następnie pada na matówkę, na której obserwujemy przez wizjer powstały obraz. Ponieważ lustro główne jest półprzepuszczalne część światła przechodzi dalej i po odbiciu od lustra dodatkowego AF pada na czujnik umieszczony w dolnej części komory. Soczewki obiektywu zostają ustawione w taki sposób, aby czujnik zarejestrował najlepszą ostrość zdjęcia.
Za poprawne nastawienie ostrości odpowiadają, mówiąc w dużym uproszczeniu, trzy elementy:
- elektronika obiektywu
- elektronika aparatu
- położenie lustra dodatkowego AF
Układy elektroniczne obiektywu i aparatu analizują rejestrowane przez czujnik obrazy i korygują ustawienia soczewek tak, aby uzyskać najlepszy rezultat.
W tym momencie należy zwrócić uwagę na bardzo istotny szczegół. Otóż ostrość ustawiana jest nie na matrycy, która będzie rejestrować obraz, lecz na dodatkowym czujniku. Pomiary dokonane w ten sposób będą prawidłowe tylko wtedy, jeżeli długość drogi światła odbitego od lustra AF i skierowanego na czujnik w fazie podglądu będzie dokładnie taka sama jak do matrycy po podniesieniu obu luster - rysunek poniżej:
Nawet minimalna niedokładność w ustawieniu lustra powoduje że obraz padający na matrycę różni się od tego, który padał na czujnik AF. W efekcie okazuje się, że ostrość nie została ustawiona na właściwym punkcie.
Regulacja BF/FF.
Jeżeli ostrzenie przed, lub za punktem ustawienia ostrości występuje z dużym nasileniem należy pomyśleć o regulacji. Musimy jednak mieć świadomość tego, jaka jest przyczyna problemu. Ponieważ zjawisko BF/FF może dotyczyć zarówno obiektywu (elektronika), jak i korpusu (elektronika i lustro) możemy mieć do czynienia z kombinacją wszystkich możliwych przypadków. Dla przejrzystości zebrałem je w formie tabelarycznej.
|
Korpus
|
Obiektyw
|
Razem
|
|
OK
|
OK
|
OK
|
|
BF
|
OK
|
BF
|
|
BF
|
BF
|
duży BF
|
|
BF
|
FF
|
OK
|
|
FF
|
OK
|
FF
|
|
FF
|
BF
|
OK
|
|
FF
|
FF
|
duży FF
|
Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej gdy posiadamy kilka obiektywów. Jeżeli wszystkie wykazują podobny błąd (np. FF) istnieje duże prawdopodobieństwo że regulacji należy poddać korpus. W przeciwnym przypadku, aby mieć pewność, że zestrojenie przyniesie żądany skutek, należy oddać do serwisu zarówno korpus jak i obiektywy. Tylko wtedy możliwe jest ustawienie całego kompletu w punkt, rozpoczynając od kontroli korpusu, a potem kolejnych obiektywów.
Domowe sposoby na BF/FF.
W internecie można znaleźć opisy usuwania BF/FF w warunkach domowych poprzez regulację lustra dodatkowego. Jego położenie ustalane jest przez śrubę mimośrodową. Obracając ją delikatnie w lewo lub prawo można faktycznie skorygować w pewnych granicach występujący błąd ostrzenia. Choć osobiście robiłem takie regulacje wielokrotnie odradzam podejmowanie takiej próby.
Oto główne powody:
- producenci stosują różne klucze, niektóre nietypowe lub trudne do zdobycia
- amatorskie przygotowanie takiego klucza może się źle skończyć - przez zbyt luźne lub za ciasne dobranie klucza można uszkodzić łeb śruby
- regulację trzeba przeprowadzać niezwykle delikatnie, ponieważ już minimalny obrót śruby wprowadza widoczne zmiany w ostrzeniu
- trzeba bardzo uważać, aby nie uszkodzić lustra, migawki i innych elementów aparatu
- zmieniając ustawienie korpusu nie mamy pewności czy w istocie nie dokonujemy jego rozstrojenia poprzez dopasowanie do błędnie zestrojonego obiektywu
- bardzo łatwo jet wyjść poza zakres regulacji i wówczas AF przestaje działać zupełnie
Kompakty górą.
Problem BF/FF nie dotyczy zupełnie właścicieli kompaktów. Powód jest prosty. Kompakt wyposażony jest w jeden, fabrycznie dobrany obiektyw, nie posiada lustra które może spowodować błąd ustawienia AF i co równie ważne, pracuje z obiektywem o bardzo krótkiej ogniskowej, czego skutkiem jest niezwykle duża głębia ostrości, a co za tym idzie mała wrażliwość na na błędy AF. Pisałem o tym szerzej w artykule Kompakt, czy lustrzanka ....
Z ostatniej chwili ...
Czyżby koniec problemu? Firmy Nikon i Pentax wyposażyły swoje najnowsze lustrzanki (D300 i K20D) w możliwość przesunięcia punktu ostrości tak, aby precyzyjnie dostroić korpus do konkretnego obiektywu. Po wstępnym ustawieniu aparat pamięta założone parametry i sam dopasowuje się do zaprogramowanego wcześniej obiektywu. Jeżeli w innych modelach pojawi się podobne rozwiązanie problem BF/FF zniknie ostatecznie.
Wiesław Kasprzyk
www.accord-foto.pl
biuro@accord-foto.pl
.jpg)
.jpg)
![Budowa inwestycji mieszkaniowej Langiewicza 37 [kwiecień 2024]](https://www.resinet.pl/img_crop/x-270/y-140/foto/prace/211/budowa-inwestycji-mieszkaniowej-langiewicza-37-[kwiecien-2024]_1713255577_0.jpg)
